شبکه بهداشت و درمان املش

ید چیست ؟

ید یک عنصر طبیعی و ضروری برای زندگی انسان است که باید روزانه مصرف شود . مقدار ید مورد نیاز یک فرد بالغ بطور متوسط 150 میکروگرم در روز است ( یک مقدار جزئی که می تواند به اندازه سر سوزن باشد ). مقدار مورد نیاز ید در تمام طول عمر انسان به اندازه یک قاشق چایخوری است . این ریز مغذی برای رشد و تکامل جسمی و ذهنی فرد حتی قبل از تولد مورد نیاز است ، بدلیل افزایش نیاز فیزیولوژیک در اوایل دوران کودکی ، بلوغ ، حاملگی و شیر دهی بدن به ید بیشتری نیاز دارد و دریافت مقدار کافی آن اهمیت حیاتی دارد .

نقش ید در بدن :

مهمترین نقش ید شرکت در ساختمان هورمون های غده تیروئید می باشد ، هورمون های تیروئید پس از ساخته شدن در این غده به جریان خون منتقل شده و در اکثر فعالیت های بدن مثل رشد و تکامل جسمی و عصبی ، سوخت و ساز ، تولید انرژی ، عملکرد طبیعی مغز و سلول های عصبی و حفظ دمای بدن نقش مهمی دارد .

منابع غذایی ید :

ید بطور طبیعی در خاک و آب وجود دارد بطوری که نیاز طبیعی بدن ما از سبزی ها و گیاهانی که روی خاک غنی از ید کاشته شده اند تامین می شود . اما وقتی خاک منطقه ای فاقد ید باشد محصولات غذایی آن منطقه نیز از نظر این ماده مغذی فقیر خواهند بود و حتی مصرف مداوم آنها نیز نمی تواند نیاز بدن به ید را برطرف کند .

و حتی مصرف مداوم آنها نیز نمی تواند نیاز بدن به ید را برطرف کند .

در کشور ما نیز بدلیل کمبود ید در خاک و آب ، محصولات گیاهی و حیوانی فاقد ید کافی هستند و برای تامین ید مورد نیاز بدن باید روزانه از نمک یددار تصفیه شده در برنامه غذایی روزانه استفاده شود .

بهترین منابع ، ید غذاهای دریایی ( مانند ماهی و میگو ) هستند اما برای تامین ید از ماهی و میگو باید هر روز به میزان مشخصی از این دو ماده غذایی خورد تا ید مورد نیاز بدن تامین شود .

معمولاً ماهی دریاهای آب شور بیشتر از ماهی دریاهای آب شیرین ید دارد .

 مقدار ید موجود در شیر و لبنیات و تخم مرغ بستگی به فصل و میزان ید خاکی دارد که حیوان روی آن پرورش یافته است .

دانه های غلات ، حبوبات ، و میوه ها نیز از نظر ید فقیر هستند و از میان سبزی ها ، اسفناج بیش از بقیه ید دارد .

نمک یددار تصفیه شده چیست ؟

در نمک های یددار تصفیه شده ناخالصی هایی که در نمک های تصفیه نشده وجود دارد به روش های گوناگون حذف می شود . این ناخالصی ها دو دسته اند : یک دسته از ناخالصی ها مانند شن ، ماسه یا خاک که حین استخراج وارد نمک می شوند و دسته دیگر ناخالصی هایی مانند سولفات و فلزات سنگین نظیر سرب ، جیوه ، ارسنیک و کادمیوم . وجود این ناخالصی ها در نمک می تواند منجر به بروز ناراحتی های گوارشی ، کلیوی ، کبدی و حتی سرطان و ممانعت از جذب آهن شود .

نمک های یددار تصفیه شده بدلیل خلوص بالا میزان ید را بهتر و به مدت بیشتری حفظ می نمایند . مزیت دیگر نمک تصفیه شده این است که این نمک چون ناخالصی کمتری دارد ، شورتر است بنابراین کمتر مصرف می شود .

چند توصیه در مورد نحوه خرید ، مصرف و نگهداری نمک یددار :

_ در هنگام خرید نمک ، برروی بسته بندی آن به عبارت : "  نمک ید دار تصفیه شده ( تبلور مجدد ) " ، تاریخ تولید و انقضا ی نمک و درج شماره پروانه ساخت وزارت بهداشت توجه نمائید . 

_ نمک یددار تصفیه شده را نباید به مدت طولانی در معرض نور مستقیم خورشید و یا رطوبت قرار دهید چون بخشی از ید آن از دست می رود .

_ بهتر است نمک تصفیه شده یددار را در ظروف بدون منفذ پلاستیکی ، چوبی ، سفالی یا شیشه ای رنگی با سرپوش محکم نگهداری نمایید .

_ در هنگام پخت غذا و خیساندن برنج حتماً از نمک تصفیه شده یددار استفاده کنید .

_ نمک باید کم مصرف شود اما توصیه می شود که همان مقدار کم از نمک تصفیه شده یددار باشد .

_ نمک یددار برای پیشگیری از ابتلا به گواتر می باشد و نه درمان
آن بنابراین چنانچه مبتلا به گواتر هستید برای درمان دارویی حتماً باید به پزشک مراجعه نمایید .

هشدار ها :

استفاده از نمک های صنعتی ، صادراتی و یا نمک دریا ( که ممکن است به شکل غیر مجاز با بسته بندی های کوچک در برخی فروشگاههای مواد غذایی دیده شود ) برای مصارف خوراکی ممنوع است .

نمک های صنعتی ، صادراتی و سنگ نمک فاقد ید بوده و برای مصارف خوراکی حتی خیساندن برنج توصیه نمی شوند. بنابراین همیشه از نمک یددار تصفیه شده استفاده کنید. 

 
 واحد بهبود تغذیه مرکز بهداشت شهرستان املش